แบบสอบถามความพึงพอใจเกียวกับบล็อก

https://docs.google.com/forms/d/1CIKWIvfseCqBhNgh5YuOwn8UzzN5i2NXTOs0MEObHRc/viewform?usp=send_form

การทำย่านลิเภา

การทำย่านลิเภา

                            ย่านลิเภา คำที่หลายคนคุ้นหู แต่อาจจะไม่เคยรู้มาก่อนว่า ย่านลิเภานั้น คืออะไรกันแน่ แล้วทำไมย่านลิเภา ถูกนำมาเป็นวัตถุดิบสำคัญของชาวไทย ปลายด้ามขวานตั้งแต่นครศรีธรรมราช จนถึงนราธิวาส ที่นำมาจักสานข้าวของเครื่องใช้ในชีวิต ตั้งแต่สมัยโบราณ จนมากลายเป็นสินค้าประจำถิ่น และของที่ระลึกระดับประเทศในปัจจุบัน ทำไมเครื่องจักสานชิ้นเล็กๆ จึงมีมูลค่าและราคาแสนแพง ริมถนนสายเล็กๆ ใจกลางเมืองนครศรีธรรมราช หัวเมืองใหญ่แห่งภาคใต้ ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์มาแต่โบราณ ปัจจุบันถนนสายนี้ ที่ได้ชื่อว่าเป็นแหล่งรวบรวมงานจักสาน และของที่ระลึกขึ้นชื่อของจังหวัด ตั้งแต่เครื่องถม เครื่องเงิน ผ้าทอ และงานจักสานย่านลิเภา

ประวัติความเป็นมาและที่อยู่ของย่านลิเภา

                          เครื่องจักสานย่านลิเภา จัดว่าเป็นงานฝีมือชั้นเยี่ยมของชาวภาคใต้ โดยเฉพาะที่จังหวัดนครศรีธรรมราช ถือเป็นแหล่งที่มีชื่อเสียง ในงานหัตถกรรมชนิดนี้มากที่สุด มีกำเนิดจากการจักสานย่านลิเภา เป็นข้าวของเครื่องใช้พื้นบ้าน ที่มีเอกลักษณ์สืบทอดจากบรรพบุรุษหลายร้อยปี จนกระทั่งเป็นที่รู้จักของคนเมืองเหลวง เมื่อเจ้านายจากหัวเมืองใต้ นำขึ้นมาถวายในราชสำนัก และเผยแพร่ในหมู่เจ้านาย มาตั้งแต่สมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ จนในปี พ.ศ.2513 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ทรงมีพระราชดำริ ให้สอนการสานย่านลิเภาในโครงการศิลปาชีพ มีการพัฒนารูปแบบได้อย่างสวยงามประณีต เป็นที่นิยมอย่างกว้างขวางทั้งระดับท้องถิ่น ภูมิภาค และทั่วประเทศ ด้วยคุณสมบัติเฉพาะตัวของย่านลิเภา ที่มองๆ ดูก็คล้ายๆ กับเถาวัลย์นั้น จะมีความเหนียว ทนทานอายุใช้งานมากเป็นร้อยๆ ปี คงทนมากกว่าผักตบชวา หรือหวาย แต่กว่าที่เราจะได้ลิเภาจากป่ามา 1เส้นนั้น จะต้องอาศัยทั้งความชำนาญ และประสบการณ์ในการมองหา แยกให้ออกว่าต้นไหน คือ หญ้า หรือต้นไหน คือ ลิเภากันแน่

สถานที่ที่พบย่านลิเภาได้ง่ายมีมากทางภาคใต้ คือจังหวัดนครศรีฯ สตูล สงขลา ยะลา ปัตตานี นราธิวาส เป็นต้น

ย่านลิเภาเป็นพืชล้มลุกในตระกูลเฟิร์น แบ่งได้เป็น 3 ชนิด
1) ย่านลิเภาเขา คล้ายกับต้นหวาย ลำต้นใหญ่ มักใช้มัดสิ่งของ
2) ย่านลิเภาหยอง ใบหยิก ลำต้นเล็ก ไม่นิยมนำมาแปรรูป
3) ย่านลิเภาที่ขึ้นอยู่ตามป่าละเมาะหรือชายป่า ลำต้นเรียวงาม เปลือกเหนียวมี 2 แบบ คือ ลำต้นสีดำและลำต้นสีน้ำตาล โดยทั่วไปลำต้นสีน้ำตาลจะมีความยาวและลำต้นที่โตกว่า และจะมีคุณสมบัติที่เหนียวกว่า

วัสดุ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทำเครื่องจักรสานย่านลิเภา

                         ลิเภา มี 2 ชนิด คือ สีน้ำตาลและสีดำ โดยสีน้ำตาลมี 2 โทน คือน้ำตาลอมแดง และน้ำตาลอมเหลือง
ลาน มีสีขาวใช้ประกอบในการทำลวดลาย
หวาย ใช้ประกอบเป็นหูหิ้วหรือขอบโครง
ไม้ไผ่ ใช้ทำซี่กระเป๋า ซึ่งจะใช้เป็นเส้นยึดให้เกิดลวดลาย
ไม้เนื้ออ่อน ใช้ขึ้นรูปทรงกระเป๋าหรือผลิตภัณฑ์
อุปกรณ์

มีด ใช้ในการขูดเส้นลิเภาเพื่อให้ได้ตามความต้องการ
เหล็กแหลมหรือเข็ม ใช้เจาะรูที่โครงกระเป๋าเพื่อเสียบไม้ไผ่ และช่วยในการจัดลาย
แผ่นโลหะเจาะรู้ ใช้ในการขูดเกลาให้ย่านลิเภาและไม้ไผ่ที่ใช้ในการทำผลิตภัณฑ์ มีขนาดเท่ากัน
ปลอกนิ้ว ทำด้วยผ้าหนาๆ ใช้สวมนิ้วเวลาขูดย่านลิเภา
กาวลาเท็กซ์ ใช้ทาส้นลิเภาให้ยึดติดกับโครงแบบที่จะทำ หรือใช้ยึดส่วนประกอบของกระเป๋า

ขั้นตอนและวิธีการทำหัตถกรรมย่านลิเภา
ขั้นทำโครง
1. โครงแบบเสียบซี่ ใช้กับไม้ไผ่ที่นำมาเสียบให้ขนานกัน

ขั้นเตรียมย่านลิเภา
1. การปอก เพื่อเอาเปลือกมาทำย่านลิเภา
2. การชักเลียด เพื่อให้ได้ขนาดย่านลิเภาที่เท่ากัน
3. การขูด เพื่อให้ย่านลิเภามีความมันและเหนียว
4. การสาน นำไปขัดกับโครงเพื่อขึ้นลาย

ผลิตภัณฑ์ ที่เกิดจากย่านลิเภา
มี 2 แบบ
1. แบบทึบ ใช้เพียงย่านลิเภาและหวาย
2. แบบโปร่ง ใช้วิธีการเดียวกับการทอผ้า
วิธีการดูแลผลิตภัณฑ์ย่านลิเภา
1. อย่าให้ถูกแสงแดดจัดๆเป็นเวลานาน
2. ถ้าผลิตภัณฑ์ชำรุดให้ติดกาว แล้วทาเเล็คเกอร์ทับ
3. ถ้ามีฝุ่นจับให้นำผ้าชุบน้ำหมาดๆแล้วเช็ดเบาๆ
4. อย่ากระแทกผลิตภัณฑ์แรง

แนะนำตัวเอง